De vrije tekst
Het doel van de vrije tekst is om schriftelijke taal vast te leggen en aantonen hoe een tekst in elkaar zit (opbouw, woordenschat, schrijfwijze, grammatica...). Ook zorgt het ervoor dat liefde voor taal ontwikkeld wordt.
De vrije tekening wordt al gehanteerd vanaf de kleuterklas met verschillende materialen zoals potloden, stiften, stof, muur, schilderverf, naai- en borduurwerken, beeldhouwwerken, etc.
Deze techniek is niet enkel beperkt tot een lange, droge tekst, maar kan verschillende vormen aannemen zoals reportages, verhalen, sprookjes, poëzie, enz.
Door deze vrije teksten leren leerlingen hoe belangrijk schriftelijke communicatie is. Hierbij krijgen ze de kans om verhalen, ervaringen en gevoelens op te schrijven en hier een tekening bij te maken. Achteraf worden deze teksten, verslagen of tekeningen aan elkaar voorgelezen of getoond en uiteindelijk opgehangen of samengebundeld voor een krant/ boekje.
Hiermee wordt schriftelijke taal vastgelegd en zien leerlingen ook hoe een tekst in elkaar zit (opbouw, woordenschat, schrijfwijze, grammatica...). Ten slotte zorgt de vrije tekst ervoor dat liefde voor taal ontwikkeld wordt.Handleiding vrije tekst
Een vrije tekst is een tekst over een thema dat je zelf kiest. Ook de vorm van de tekst mag je zelf vrij kiezen. Een vrije tekst kan dus alle mogelijke vormen aannemen: het relaas van iets wat je overkomen is, een tekst over je gevoelens (blij, verdrietig, boos, ontgoocheld, verliefd...), een gedicht, een opstel, een dialoog, een verhaal, een liedjestekst, een kritische tekst, een opinietekst enzovoort.
Een vrije tekst kan kort of lang zijn - het enige wat echt telt, is dat het jouw tekst is en dat je er iets van jezelf in legt.
Je mag vrije teksten schrijven wanneer je maar wilt. Dat is niet op elk moment even gemakkelijk, omdat je voor een vrije tekst inspiratie nodig hebt. Daarom deze tip: schrijf een vrije tekst wanneer je de inspiratie voelt opkomen.
Het vrijetekstenschrift gebruik je om je vrije teksten voor
te bereiden, dus voor de eerste, tweede, voorlaatste versie. Voorzie een
schrift waarin je elk moment kan schrijven (en tekenen). Je mag er ook teksten in plakken (bijvoorbeeld
als je liever een computer gebruikt om teksten te schrijven of als je een tekst
thuis op een los blaadje geschreven hebt).
Voor het vrijetekstenschrift zijn er vier regels waarmee je rekening moet houden:
- a. Schrijf alleen op de rechter bladzijde van het schrift.
De linker bladzijde moet vrij blijven voor commentaar van de leraar.
- b. Schrijf niet in de kantlijn, want ook die behoort tot de lerarendomein.
- c. Laat altijd een witregel vrij (twee mag ook). Schrijf dus
niet alle lijntjes vol, want dat maakt het heel moeilijk voor ons om commentaar
bij je tekst te schrijven.
- d. En, heel belangrijk: het vrijetekstenschrift is persoonlijk. We kijken niet zonder toestemming in het vrijetekstenschrift van iemand anders. (Hou er wel rekening mee dat je leraar je vrije teksten zal nalezen).
Correctiecode vrije tekst
Als leerkracht zal je de vrije teksten verbeteren. Het is demotiverend en afschrikkend voor de leerling als de leerkracht telkens commentaar bij ieder foutje in het rood gaat uitschrijven. Om dat te voorkomen kan de leraar gebruik maken van de correctiecode (zie links) en telkens de afkorting van de soort fouten erbij zetten.
Vergeet niet om je leerlingen een legende van de correctiecodes te geven. Laat het eventueel in het schriftje van de vrije tekst plakken, zodat de leerlingen terug kunnen gaan kijken over welk soort fout het gaat.
Bron: De Veranda (Alken).
Correspondentie
Correspondentie wordt gekoppeld aan de vrije tekst. Er kunnen verschillende vormen van correspondentie plaatsvinden. De inhoud kan bestaan uit teksten, klaskranten, werkstukken, ... Leerlingen laten hun werkjes zien aan leeftijdsgenoten en delen ervaringen. Correspondentie kan ook gebruikt worden door e-mails, waardoor er wordt gewerkt aan de 21 eeuwse vaardigheden.
Zo is er bijvoorbeeld de klaskrant,
die verschillende functies heeft. Het is een eindproduct waaraan alle
leerlingen werken. Ook is het een communicatiemiddel naar ouders en externen.
In de krant worden de gebeurtenissen van een maand verzameld. Dit kunnen
fragmenten uit dagboeken, kunstwerkjes, verslagen, ... zijn.
"Bij de vormgeving van de klaskrant staan de nauwgezetheid, zorgzaamheid, vaardigheid en trots over het werk van de goede ambachtsman of -vrouw model voor het werk van de kinderen. De ambachtelijke druk- en illustratietechnieken (drukpers, linosnijden, limograaf, zeefdruk, enz.) blijven daarom in veel freinetscholen een belangrijke plaats innemen bij het maken van een klaskrant. Ze stimuleren ook meer het coöperatief samenwerken in de klas dan reproduceermiddelen zoals het kopieerapparaat. Maar vanzelfsprekend neemt ook de informatie- en communicatietechnologie in het hedendaagse freinetonderwijs een centrale plaats in. Wat langere teksten worden op de computer ingetikt en afgedrukt; illustraties kunnen ingescand, werkstukken digitaal gefotografeerd en groepsprocessen op video opgenomen worden. De klaskrant komt dan op de website of de blog van de klas of de school, of kan per e-mail naar de correspondentieklas(sen) verstuurd worden".
Ook kunnen de leerlingen in relatie gaan met een andere klas uit een andere klas of school. Zo corresponderen ze met elkaar door middel van een brief of e-mail. De brieven kunnen gebundeld worden door de leerkracht en opgestuurd naar hun pennenvriendjes.
Dit is de motor voor functioneel schriftelijk taalgebruik, want wat ze opsturen, moet ook duidelijk geformuleerd worden zodat de andere leerlingen het kunnen begrijpen en er terug op kunnen reageren.
"De aard van de correspondentie evolueert met de leeftijd van de leerlingen. Oudere leerlingen kunnen bijvoorbeeld in het Frans of het Engels corresponderen met een klas in het buitenland. Zo biedt correspondentie de mogelijkheid om ook voor andere talen tot betekenisvolle, levende schriftelijke communicatie te komen".
Geïnspireerd door De Veranda (Alken).